Movie Time: Γαλλική Σουίτα – Suite française
Γαλλική Σουίτα (Suite française, Γαλλία-Μ. Βρετανία-Βέλγιο, 2015)
του Saul Dibb, με τους Michelle Williams, Matthias Schoenaerts, Kristin Scott Thomas, Sam Riley
Η ταινία βασίζεται στο ομώνυμο έργο της Irène Némirovsky που πέθανε στα στρατόπεδα το 1942 και διέπεται από το αντιπολεμικό πνεύμα· θεματικό κέντρο της η ιστορία, εν προκειμένω ο πόλεμος και η κατοχή.
Κατεχόμενη Γαλλία. Στη ζωή της μικρής κωμόπολης όλα ανατρέπονται, όταν φθάνουν Γερμανοί στρατιώτες απλώνοντας την κυριαρχία τους και προσπαθώντας να δείξουν ταυτόχρονα ότι είναι «καλλιεργημένοι» (με εισαγωγικά, γιατί πολύ γρήγορα θα δείξουν με αύξουσα αγριότητα ποιος κάνει κουμάντο στην καθημερινότητα των κατοίκων).
Παρακολουθούμε μια ρομαντικοφανή ιστορία αγάπης χωρίς μελοδραματισμούς. Ο έρωτας ανάμεσα στην κοπέλα (κατακτημένη) και στον αξιωματικό (κατακτητή) είναι απαγορευμένος, αδικαίωτος. Δεν ανταλλάσσουν ερωτόλογα· αυτό που τους φέρνει κοντά τον έναν στον άλλον είναι οι νότες της μουσικής, που τους βοηθά να ξεχνούν για λίγες στιγμές την πραγματικότητα, εφιαλτική και για τους δύο. Βλέπουμε το πρόσωπο της εύθραυστης κι ανυποψίαστης κοπέλας σιγά σιγά να σκληραίνει, εκείνο του αξιωματικού να ταλαντεύεται ανάμεσα στις ευαισθησίες της ψυχής και τις επιταγές του καθήκοντος. Εκείνη αγαπάει τον εχθρό της χώρας της. Εκείνος είναι αναγκασμένος να παίρνει αποφάσεις ενάντια σε οικείους και συμπατριώτες της γυναίκας που έχει ερωτευθεί.
Αλλά δεν βλέπουμε μόνον αυτό. Ποια ήταν η εικόνα της Γαλλίας κατά την κατοχή· πώς και πόσο αλλάζει τους ανθρώπους ο πόλεμος, πώς συμπεριφέρονται όταν κρίσιμες καταστάσεις τους πιέζουν και τις πράξεις τους υπαγορεύει ο φόβος για τη ζωή τους· πώς η δεδομένη πραγματικότητα τα ξεπερνά όλ’ αυτά κι ενώνει δυο ανθρώπους που μεταξύ τους εξακολουθούν να είναι εχθροί. Οι αντιφάσεις κυριαρχούν στις σκέψεις και στις πράξεις, η ιδιάζουσα κατάσταση ωθεί σε ακόμα πιο ακραίες συμπεριφορές. Ο μορφωμένος αξιωματικός που γράφει μουσική πυροβολεί τον δήμαρχο, όσο κι αν το χέρι του τρέμει κι αργότερα κατά παράβαση καθήκοντος σώζει τον αντιστασιακό από βέβαιη σύλληψη κι εκτέλεση· η σκληρή κι αυταρχική πεθερά που συγκινείται από την παρουσία του φυγάδα στο σπίτι της, γιατί της θυμίζει τον αιχμάλωτο γιο της και η οποία θα περιμαζέψει το παιδί της Εβραίας όταν θα συλληφθεί αυτή η τελευταία· η αρχικά αδρανής και φοβισμένη κοπέλα που «αφυπνίζεται», επιβάλλεται στην αθωότητά της προκειμένου να σώσει τον συμπατριώτη της, στηριγμένη όμως στη συνδρομή του αγαπημένου-εχθρού, γιατί έχει σιγά σιγά συνειδητοποιήσει ότι οι νεήλυδες αυτοί δεν ήρθαν για καλό και αποφασίζει να πράξει το χρέος της απέναντι στον άνθρωπο, που στη συγκεκριμένη περίπτωση και κατ’ επέκταση αποβαίνει προς όφελος της χώρας της.
Η δοκιμασία της μικρής πόλης (‘Oρα της κατακτημένης Γαλλίας) είναι δοκιμασία χαρακτήρων, βεβαιοτήτων, αξιών, πνεύματος και καρδιάς, όταν καθημερινά κινδυνεύει η ίδια η ύπαρξη κι η ελεύθερη ζωή της επαρχίας και της υπαίθρου μετατρέπεται σε υποταγή. Ο πόλεμος επιβάλλει στους ανθρώπους το δίλημμα να κρατήσουν ή ν’ αποβάλουν την ανθρωπιά τους. «Για να γνωρίσεις τους ανθρώπους, κάνε έναν πόλεμο», θα πει μια από τις γυναίκες. Μέσα σε λίγες μόνον ημέρες από την άφιξή τους στη μικρή πόλη, οι κατακτητές ξέρουν τα πάντα για τους κατοίκους: ποιοι είναι δεδομένοι και ποιοι δυνητικοί συνεργάτες, ποιος είναι μοιχός και ποιος ομοφυλόφιλος, ποιος έχει εξώγαμο παιδί, ποιος είναι Εβραίος και κρύβεται, ποιος είναι αντιστασιακός. Οι κάτοικοι σπεύδουν να διαλέξουν στρατόπεδο. Θα συνεργασθούν, θα προδώσουν συμπατριώτες, θα παραμείνουν στη σιωπηλή πλειοψηφία. Ένας θ’ αντισταθεί σθεναρά.
Όλοι έχουν κάτι να κρύψουν, παλιές αμαρτίες, ενοχές, εξομολογήσεις που δεν έγιναν. Κανένας δεν μένει αλώβητος. Κάποιες πράξεις φαινομενικά προδοτικές, βοηθούν την υπόθεση της αντίστασης. Πριν και πάνω απ’ όλα όμως είναι άνθρωποι. Άνθρωποι απλοί, καθημερινοί, που οι επιβληθείσες συνθήκες τους αποπροσανατολίζουν και τους εξουθενώνουν. Αλλ’ αυτή η εξουθένωση είναι και για τους κατακτητές, που την συνειδητοποιούν την ώρα που διατάσσονται να φύγουν για το ρωσικό μέτωπο· το διάστημα της ανάπαυλας και της ξεκούρασης παρήλθε για κείνους.
Ποιος βγαίνει νικητής από έναν πόλεμο, ποιος νικημένος;
Η ταινία λοιδορήθηκε από μέρος της γαλλόφωνης κριτικής ως γλυκερά ρομαντική, συναισθηματική, κλασικιστική, που δεν κομίζει τίποτε το «νέο», κι αντιρεαλιστική, καθώς μιλάει αγγλικά σε μια ιστορία που διαδραματίζεται στην καρδιά της Γαλλίας. Πέρα από το γεγονός ότι μέρος της ιστορικής αφήγησης βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, με μια δεύτερη ή μια τρίτη ανάγνωση είμαι βέβαιη ότι θα αδικείτο λιγότερο, αφού θα διακρίνονταν καθαρότερα η αλήθεια και η δύναμη των νοημάτων της.
Η Μαρία Πάλλα είναι ιστορικός και συγγραφέας. Έχει εκδώσει δύο βιβλία τα οποία είναι οι «Απώλειες» (διηγήματα) και η «Μικρή Μεγάλη Εβδομάδα» (μυθιστόρημα). Επίσης μόλις κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα της «Οι Αρχάριες». Παράλληλα στο διαδίκτυο έχουν δημοσιευθεί διάφορα διηγήματα και νουβέλες της.
